Doshi Retreat ile Vitra Campus'te Meditatif Bir Mimari Yolculuk
- Tuna Mert
- 11 dakika önce
- 3 dakikada okunur
Almanya’daki Vitra Kampüsü, mimarlık dünyasının en önemli isimlerinin eserlerine ev sahipliği yapıyor. Zaha Hadid’in Vitra İtfaiye Binası, Frank Gehry’nin Vitra Tasarım Müzesi ve Herzog & de Meuron’un VitraHaus’u gibi ikonik yapılar arasında, 2025 Ekim ayında açılan Doshi Retreat, Hint modernizminin usta ismi Balkrishna Doshi’nin mirasına modern ve duyusal bir yorum olarak katıldı. Bu yapı, aynı zamanda Doshi’nin Hindistan dışında tamamlanan ilk ve son projesi olma özelliğini taşıyor ve 2023’teki vefatının ardından tamamlanan son tasarım olarak dikkat çekiyor.
Doshi Retreat, doğa, ritüel ve meditasyonu bir araya getiren bir deneyim sunuyor. Projenin kökeni, Vitra’nın onursal başkanı Rolf Fehlbaum’un Hindistan ziyaretine dayanıyor. Fehlbaum, Gujarat’daki Modhera Güneş Tapınağı’nda küçük bir mabedi ziyaret etmiş ve bu deneyimden ilham alarak Almanya’daki kampüs için bir “sessizlik alanı” tasarlanmasını istemişti. Doshi, bu daveti torunu Khushnu Panthaki Hoof ve eşi Sönke Hoof ile birlikte tasarım sürecine dönüştürdü. Pandemi döneminde devam eden proje, Doshi’nin vefatı sonrası tamamlandı ve bu yönüyle de özel bir anlam taşıyor.
Tasarım, Doshi’nin rüyasında gördüğü iki iç içe geçmiş kobra figüründen ilham alıyor. Bu bilinçaltı vizyon, yazılı anlatılar ve eskizlerle şekillendi ve ziyaretçiyi bir keşif yolculuğuna davet eden bir mimari konsepte dönüştü. Yapının kalbinde yer alan dairesel pavyon, pirinçten el işçiliği bir mandala ile süslenmiş, iç mekan gong ve seramik flüt dizileriyle dolu. Bu sesler, mekâna yaklaşırken hafifçe duyuluyor ve içeride ziyaretçiyi kuşatan bir atmosfer yaratıyor. Patika, yer seviyesinin üzerinde başlıyor, yavaşça toprağın altına eğiliyor ve ziyaretçiyi ana pavyonun açık gökyüzü alanına yönlendiriyor.
Doshi Retreat’in malzemesi ve tasarım dili, doğayla bütünleşmeyi ön plana çıkarıyor. Yapının patikaları ve pavyonun dış cephesi, ArcelorMittal tarafından bağışlanan paslanmış çelik ile kaplı. Bu çelik zamanla patina kazanıyor ve doğa ile etkileşimi güçlendiriyor. Temeller, araziyi minimum seviyede etkileyecek biçimde vidalarla sabitlenmiş. Arazi üzerindeki üç olgun ağaç ve eğimli topoğrafya, patikanın “nehir deltası gibi” kıvrılarak ilerlemesine olanak sağlıyor. Yolda, ağaçların etrafında küçük dinlenme alanları oluşturulmuş; ziyaretçiye durup nefes alma ve etrafı gözlemleme imkânı sunuyor.
Yolculuk boyunca ziyaretçi, dış dünyadan içsel dinginliğe geçiş yapıyor. Çakılların sesi, çelik duvarların dokusu ve gong’un titreşimleriyle bütünleşen bu deneyim, Doshi’nin “sessizlik en cömert rehberliktir” sözünü bir kez daha hatırlatıyor. Mekânın kıvrımları, uzunluğu, genişliği ve derinliğiyle samimi bir his yaratırken, içsel farkındalığı da besliyor.
Ahmedabad’daki ofisi Sangath’tan ilham alan Doshi Retreat, modernizm ile Hint mimarisini harmanlıyor. Sangath’da olduğu gibi burada da doğa, malzeme ve mekân arasındaki etkileşim ön planda; açık ve yarı-açık alanlar, ziyaretçiyi mekânın bir parçası haline getiriyor. Beyaz fayans parçaları, Ahmedabad’daki sert iklime uygun olarak güneşi yansıtmak için kullanılmış, su öğeleri ve toprağa gömülü alanlar ise doğal çevre ile kurulan etkileşimi güçlendiriyor.
Balkrishna Doshi’nin önemi, sadece Hindistan’ın modern mimarlık sahasında değil, küresel ölçekte de hissediliyor. Le Corbusier ve Louis Kahn ile çalışmış bir usta olarak modernizmi Hindistan’ın kültürel ve iklimsel koşullarıyla harmanladı. Ahmedabad’daki Sangath ofisi ve eğitim projeleri, onun insan odaklı ve toplulukla bütünleşen mimari yaklaşımının örnekleri. En bilinen yapılarından biri olan Aranya Low-Cost Housing sosyal konutlarda topluluk yaşamını desteklerken, IIM Bangalore ve IIM Ahmedabad kampüs tasarımları, açık ve yarı açık mekanlar ile çevreye uyumlu modernist bir dil sunuyor. 2018’de kazandığı Pritzker Mimarlık Ödülü, Hint modernizmine ve sürdürülebilir, insan odaklı tasarıma yaptığı katkıları uluslararası alanda tescillemiş oldu.
Doshi Retreat, Vitra Kampüsü’nün yalnızca fiziksel değil, zihinsel ve ruhsal bir genişlemesini sağlıyor. Ziyaretçiyi gündelik telaştan uzaklaştırıp, kendini ve çevresini fark etmeye davet eden bu yapı, Doshi’nin mirasını, meditasyon ve doğayla bütünleşmiş bir modernizm anlayışını Almanya’ya taşıyor. İnsan odaklı, duyusal ve sürdürülebilir tasarımın birleşimiyle Doshi, modern mimarlık tarihine hem Hindistan hem de dünya perspektifinden benzersiz bir katkı sunuyor.
