Coronavirüs pandemisi ile birlikte çok sayıda yeni kelime günlük hayatımıza girdi ancak hemen herkesin çok iyi bildiği bir başka kelime var ki bu salgın ile birlikte yeniden anlam kazandı. Öyle ki sadece günlük yaşamın değil tasarım dünyasının kuralları da bu kelime ile birlikte yeniden yazılmaya başlandı: Hijyen.
Salgınla birlikte hijyen, insanoğlunun öncelikli meselesi oldu. Dünyaca ünlü yıldızlar sosyal medya hesaplarından el yıkama videosu paylaştı, dünyanın bütün meydanları virüse karşı dezenfekte edildi ve sarılmayı fazlasıyla benimsemiş bizim gibi toplumlar bile bu davranışları kültürel patternlerinden çıkarmak zorunda.
Bir buçuk metre aralıklarla ve maskelerimizle beklediğimiz market sıraları başlarda Black Mirror sahnesi gibi gelse de artık yeni normalin bu olduğunu ve bir şekilde aynı sorunlarla gelecekte de karşılaşabileceğimizi öğrendik.
Tasarım dünyası yıllar boyu pek çok farklı kriteri göz önünde bulundurarak ilerledi. Her yeni sene, değişen dünya ile birlikte tasarım dünyasının da yönelmesi gereken tarafı gösterdi. Pandemi gibi tüm dünyayı derinden sarsan ve toplumsal yaşayış kurallarını değiştireceği öngörülen bir durumun karşısında tasarımcılar da üzerine düşen görevi yapmak zorunda. Bugüne kadar tasarımcıların pek de radarına girmeyen “hijyen” kriteri, pandemi sonrası tasarımın odak noktalarından biri haline gelecek. Bu dönemde tasarımcılara çok büyük iş düşüyor. Salgından korunmak için evlere kapanan tedirgin insanların güvenle sosyal hayata dönebilmeleri ve günlük hayatın tekrar canlanabilmesi için insanların virüs tehlikesini yaşamayacakları tasarımlara ihtiyaçları var. İşte bu ihtiyaçtan ötürü nasıl ki şuan tıp dünyası büyük bir seferberlik içerisindeyse salgın sonrası tasarım dünyası da aynı şekilde kolektif bir seferberliğe girmek zorunda.
Henüz İngiltere’de vakaların bu denli artmadığı ve sürü bağışıklığının konuşulduğu Mart ayı başlarında, Londra merkezli tasarım stüdyosu Bompas & Parr bu konuya ilişkin bir adım attı. Salgınla birlikte hayatımıza giren ama aslında ürün tasarımı olarak çok da sağlıklı olmayan el dezenfektan pompalarının hem estetik hem de işlevsel olarak yeniden tasarlanması için tüm tasarımcılara açık global bir yarışma başlattı. Aslında amaç daha steril bir ürün yaratmaktan öte tasarım dünyasını daha hijyenik çözümler üretmeye iterek hijyenin önemine vurgu yapmaktı. The Fountation of Hygiene adını verdikleri girişim ile stüdyo, basit el yıkama eylemi gibi günlük ama hayati davranış normlarını iyileştirmek için yeni formları ve işlevleri keşfetmeye zorluyor.
“Bu kadar büyük ölçekli bir sosyal olayda para sadece sınırlı çözümler üretir. Tasarımcılar olarak halk sağlığımızdaki sorunların da farkında olmalı ve mesleğimiz aracılığıyla topluma katkıda bulunmalıyız.”
Frankc Chou, Frank Chou Design Studio kurucusu
Benzer bir örnek de salgının ilk başladığı nokta olan Çin’den. Ekonominin olduğu kadar tasarım dünyasının da yükselen yıldızlarından olan Çin, hijyen alışkanlıklarının radikal bir şekilde değiştiği salgın döneminde önerdikleri tasarımlarla da salgınla mücadeleye katkı sağlıyor. Şubat 2020’de Pekin merkezli tasarım stüdyosu Frank Chou, “Create Cures” projesini başlattı ve tasarımcıları halk sağlığını koruyan tasarımlar yapması için davet etti. Bu proje ile birlikte birçok “steril tasarım” önerisi geliştirildi. Frank Chou tarafından tasarlanan ve kullanıcının cep telefonu ve cüzdanı gibi nesneleri 60 saniyede dezenfekte etmek için UV ışık kullanan Sterilizasyon Lambası, Benwu Studio tasarımı montajı kolay DIY Güvenli Kapsül, Pino Wang ve Frank Chou tasarımı kullanıcının el yıkama süresince renk değiştirerek optimum hijyen süresini renkler ile kullanıcıya gösteren el dezenfektanı bunlardan sadece birkaçı…
Frank Chou Sterilizasyon Lambası
Aslında salgın öncesi yükselmeye başlayan bir trend olan steril tasarımlar salgınla birlikte bir zorunluluk haline geldi. Pandemi sonrası değişen sadece alışkanlıklarımız olmayacak. İnsanların normalleşme sürecini sağlıklı bir şekilde geçirebilmesi ve sonrasında olası gelecek tehlikelerden korunabilmesi için koruma ve kolay sterilizasyon sunan akıllı tasarımlar hayatımızın vazgeçilmez birer parçası olacak.
Pino Wang ve Frank Chou tasarımı renk değiştiren dezenfektan