Çalışmaları, nakış tekniklerini kullanarak farklı disiplinleri birleştirme becerisiyle karakterize edilen sanatçı Ayşima Melike Kuş ile çalışmaları ve üretim pratiği üzerine sohbet ettik.
Ayşima Melike Kuş kimdir? Kısaca kendinden bahsedebilir misin?
1997 yılında Ankara'da doğdum. Ankara Güzel Sanatlar Lisesi Resim bölümünü ve ardından Eskişehir Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim bölümünü bitirdim. İki yıldır Dublin'de yaşamaktayım. Türkiye ve Avrupa arasında bir köprü kurarak Dublin'deki atölyemde işlerimi üretiyor, sergilere, sanat rezidanslarına ve çeşitli etkinliklere katılıyorum.
Dokuma tekniklerini kullanarak tekstil ve resim sanatının sınırlarını bulanıklaştırdığın üretim pratiğinde kendi yaklaşımını oluşturma sürecin nasıl gelişti? İplik, yün ve kumaş gibi malzemeleri tuvale dahil etmek, sanatına nasıl bir boyut katıyor?
Profesyonel anlamda geleneksel nakış tekniğiyle güncel resim sanatında kullanılan malzemenin yaratım sürecinde büyük rolü ve önemi üzerinde deneysel çalışmalar yaptığımız üniversite ikinci sınıfta tanıştım. Dokuma alanında teknikler oldukça çeşitlidir. Çok eski tarihlerden bu yana yapılan kanaviçe tekniği üzerinde araştırmalar yaparken bu tekniğin benim için fazlasıyla düzenli ve çizilene bağlı kalmam gereken bir teknik olduğunu fark ettim. Aradığım şey daha çok karışıklığın içinde bir düzeni bulmaktı. Doku ve yüzey arayışları içinde deneysel ve rastlantısal bir yaklaşımı denemek istedim. Yapmak istediğim şey her zaman nakış tekniğini hissettiğim gibi kullanmayı, renkleri ve ipleri karıştırarak iğneyi istediğim gibi batırmaktı. Daha sonra nakış tekniği, benim için ipleri ve boyalarımı bir araya getirdiğimde oluşturduğum biçim, renk ve dokuyla sanatımı anlattığım özgün bir dil haline geldi. Aslında iplerle aramda kurmuş olduğum bağ çocukluk yıllarıma dayanıyor. Çocukluk yıllarımda teyzemde uzun zamanlar geçiriyordum. Oyuncaklarımın benimle olmadığı ve onlara ulaşamadığımız bir günde elime bir çift şiş ve ip vermesiyle iplerle ilk kez tanıştım. Daha sonra oyuncaklarımdan daha çok zaman geçirdiğim için benim için iki önemli obje haline geldiler. Nakış tekniğini keşfetmek, beni ve üretimlerimi farklı bir noktaya taşıyarak bana çok büyük bir esin kaynağı oldu diyebilirim.
Sanatında hangi temaları ve konuları keşfetmeyi seviyorsun? Bu temaları seçme sürecinde hangi faktörler etkili oluyor?
Beni etkileyen konular genellikle toplumun ortak ve yakından ilgilendiği sorunlar diyebilirim. Bunlar insanları, kadınları ve çocukları doğrudan etkileyen çevresel, teknolojik, savaşsal, doğal afetler, kültür, tarih ve politik eylemlerdir. İlgi duyduğum konular üzerine makaleler okumak, haberler takip etmek, podcastler dinlemek ve çeşitli videolar, belgeseller ve filmler izleyerek keşifler yapmak benim için önemlidir. Aynı zamanda kişisel ruh halim ve düşüncelerim, sanatımdaki konulara odaklanmamı ve çalışmalarımı etkiler. "Kadın" imgesi üzerinden psikolojik ve fiziksel şiddet kavramlarını, bu sorunlarla sosyal ve ekonomik hayatta mücadele eden kadınların hikayeleri üzerinden araştırmalar yaptım. Şu anda ise dünyada ve ülkemdeki sorunlara yeni bir bakış açısı getirmek istediğim "bakmak ve görmek" kavramı ve "değişen ve dönüşen" kavramları üzerinde yoğunlaştığım çalışmalar üretiyorum.
Dokumanın potansiyelini en çok kullandığın ve bu anlamda seni en heyecanlandıran proje hangisiydi?
Üretmiş ve katılmış olduğum tüm projeler, benim için her zaman bir sonraki hayalimi gerçekleştirmemde yardımcı oldu. Ancak, 2021 yılında Ayvalık'ta 3 ay boyunca La Maison De Barbara Art Residency Programına katıldım. Barbara'nın evi ve Ayvalık, kendimi ve sanatımı anlamak ve ifade etmek konusunda perspektifimi değiştirdi, diyebilirim. Orada insanlarla, doğayla ve mekanlarla bambaşka bir varoluşu deneyimledim. Duygularımı yoğun ve farklı şekillerde yaşadığım o dönemde "Dead Eyes" serisine başladım. Bu seri, yapabileceklerimin sınırının olmadığını gördüğüm, heyecanlandığım ve merakla araştırmaya ve üretmeye devam ettiğim bir proje oldu.
İlham almak için neler yapıyorsun? Bu alanda ya da farklı disiplinlerden merakla takip ettiğin isimler kimler?
Dokuma sanatçılarından Cayce Zavaglia, tekstil sanatında kullandığı renkler ve yerleştirmeleriyle; Sheila Hicks, Cecilia Vicuña'nın feminizm otoportreleriyle; Cindy Sherman ve son zamanlarda etkilendiğim ve takip ettiğim sanatçılardan Kimsooja, Margaret Bourke ve Helen Levitt diyebilirim. İlham almak için zamanımı çeşitli alanlarda üretim yapan sanatçı arkadaşlarımla geçirerek, onların sanatı ve dünyadaki güncel sanat durumları hakkında tartışmalar yapıyorum. Böylelikle içinde olduğum hayatta aktif ve sürekli kendini yenileyen bir daire yaratmaya çalışıyorum. Bu dairede kendimi beslemek adına zaman zaman günlük tutmaya, yazılar yazmaya, seyahat etmeye, sergiler gezmeye, müzik dinlemeye, okumaya ve en önemlisi hayatıma yeni bir bakış kazandırmaya, keşfetmeye özen gösteriyorum. İlham bazen tamamen kontrolümüz dışında gibi görünebilir. Beynimize aniden harika bir fikir veya bir soruna harika bir çözüm bulma talimatı veremeyiz. Ancak, ruhumuzu ve beynimizi besleyerek, bir çiçeğe su vererek büyümesine yardımcı olmak gibi motivasyonu yakalayabiliriz.
"Zaman zaman bir şeylerin ardından gidip doğru anı yakalamak için çok beklediğim ve hiçbir şey yapmadan zaman geçirdiğim bekleme sürelerim oluyor. Bu zamanlarda dinlenmek, ruhuma ihtiyacı olanı vermek ve daha sonra yeni bir eserin üretim sürecini başlatmak için fırsat yaratıyorum."
Gelecek için heyecanlı mısın? Planlarında neler var?
Gelecek için oldukça heyecanlı ve umutluyum. Kişisel ve sanat hayatımda arzuladığım şeyleri inşa etmek, umutla çabalamak ve heyecanla beklemek benim en büyük motivasyonum. İrlanda'da zorlu, ancak bir o kadar da keyifli 2 yıl geçirdim ve geçirmekteyim. Eylül ayında Berlin'de bir sanat rezidans programına katılacağım ve orada kişisel bir solo sergim üzerinde çalışmalara yoğunlaşacağım. Burada geçirdiğim zaman ve deneyimleri Aralık ayında İstanbul'da bulunan Merdiven Art Space'de kendi kişisel sergimle sonuçlandıracağım. Daha sonra sergiyi farklı lokasyonlarda sanatseverlerle buluşturmayı hedefliyorum. Şu anki yakın gelecekteki planlarım bunlar. Aralık'ta İstanbul'daki solo sergimde görüşmek dileğiyle.
