Tasarım stüdyosu Form&Seek'in kurucusu ve kreatif direktörü, eğitmen ve küratör Bilge Nur Saltık ile ürün tasarımı üzerine kısa bir sohbet.
Bilge Nur Saltık kimdir?
Bilge Nur Saltık, İstanbul doğumlu bir tasarımcı, eğitmen ve küratördür. Yeditepe Üniversitesi'nde aldığı tasarım eğitiminden sonra Londra’ya yerleşen Nur, Royal College of Art Design Products bölümünde yüksek lisansını tamamlamıştır. Form&Seek tasarım stüdyosunun ve Tasarlayanlar’ın kurucusudur ve direktörlüğünü yapmaktadır. Tasarımcı kariyerinin yanı sıra Amerika’da LTU Üniversitesinde Endüstri Ürünleri Tasarımı bölüm başkanlığı yapmaktadır.
Ürün tasarımlarının tümü salt işlevsellikten öte bir karaktere sahipler. Her tasarımın karakterini oluşturan bir hikayesi vardır, senin tasarım sürecinde bu hikayenin çıkışı ve ilerleyişi nasıl gelişiyor?
Her proje bir brief, bir fikirle başlıyor. Bu dışarıdan gelen bir bir brief olsa da mutlaka benim odaklandığım ve kendi kurguladığım bir yaratıcı brief oluyor. Projenin hikayesi, araştırma süreci ve deneysel kısımda gelişiyor. Kurguladığım yaratıcı brief hikayenin temelini oluşturuyor,
Tasarım sürecinde analog ve dijital teknikleri nasıl kullanıyorsun, hangisine daha yakınsın?
Dijital, tasarım sürecinin vazgeçilmez bir parçası tabii ki ama ben mutlaka tasarım sürecinde prototip ve modellerle analog üretim yöntemini kullanıyorum. 3B yazıcıda ürettiğimiz bir ürünün bile boyut, form ve desen testlerini yapabilmek için mutlaka kağıt ya da kartondan modellerini yapıyorum. O kağıt modeller tasarım sürecinin en keyif aldığım kısımlarından biri doğrusu.
Fonksiyonundan çok hikayesi ve oyuncu yaklaşımı ile insanları heyecanlandıran ürünler olmasına özen gösteriyorum.
Günlük hayatta kullandığımız objeleri tasarlarken insanları yabancılaştırmayarak işlevselliğini korumayı ve heyecanlandırabilecek kadar farklılık katmayı nasıl dengeliyorsun?
Ürün tasarımı iyi bir gözlem yeteneği gerektiriyor. Kişinin ürünü kullanırkenki deneyimini anlayıp bunu kültürel alışkanlıklarla iyi dengelerseniz, tasarımlarınız insanların severek kullandığı tasarımlar haline geliyorlar. Ben daha çok materyali ya da fonksiyonu ile insanları şaşırtan ürünler tasarlamayı seviyorum. Fonksiyonundan çok hikayesi ve oyuncu yaklaşımı ile insanları heyecanlandıran ürünler olmasına özen gösteriyorum.
Ürün tasarımında kültürel alışkanlıkları mı yoksa globalde herkese hitap edebilir olmasını mı ön planda tutuyorsun?
Tasarım kariyerim boyunca kapı kapıyı açtı ve çok seyahat ettim. Farklı kültürleri, şehirleri ve alışkanlıkları gözlemlemek tasarım sürecimi besledi ve global olarak insanların benzer şekillerde anlayacağı ürünler tasarlamaya başladım. Tabii bu karar yine de projenin hedef kitlesine bağlı. Eğer çalıştığım marka ve proje belli bir yöreye odaklı ve o bölgede satışa sunulacak bir ürün ise o zaman araştırmaya ve ürünümüzün o bölge ya da ülkenin kültürünü yansıtmasına önem gösteriyorum.
Bazı tasarımlarında yerel zanaatkarlarla işbirliklerini görüyoruz, tasarımcılar ile zanaatkarların iş birliği yapması neden önemli?
Yerel zanaatkarların azalması ciddi ve önemli bir konu. Kültürleri yaratan kalemlerden biri de o yörede üretilen işlenen ürünler. Ben tasarımcı olarak yerel zanaatkar ve ustalarla çalışmaya özen gösteriyorum. Bu şekilde onlarını ekonomisine yardımcı olup büyük fabrikalara yenik düşmemelerine az da olsa yardımcı oluyoruz. Elde yapılan, işlenen ürünlerin tadı ayrı oluyor doğrusu. Tasarım sürecinde de adım adım oturup beraber çalışmak, zanaatkarlarla üretmek benim için keyifli bir süreç. Yeni üretim teknolojilerini tamamen geride bırakalım demiyorum tabii. Ben tasarımcı olarak işlerimde ikisine de yer vermeye çalışıyorum.
Çalışmayı en çok sevdiğin materyal hangisi?
Prototipleme olarak en çok kağıdı seviyorum. Belki çoğu zaman göz ardı edilip iki boyutlu bulunsa da kağıt 3 ve 2 boyutlu tasarım modelleri için ideal bence. Hızlıca kütlesel modeller yapıp sonuç alabiliyoruz.
Son ürün için cam ve seramikle uzun zamandır uğraşıyorum. Cam çok nazlı bir materyal ama ikna edip doğru dengeyi bulursanız çok enteresan formlara ulaşabiliyorsunuz. Seramik daha az olsa da onun da firesi çok sabır isteyen bir süreç. Yakın zamanda 3B baskı seramikle çalışmaya başladık enteresan bir potansiyeli var bence.
Daha önce hiç çalışmadığın ama denemek istediğin bir materyal var mı?
Kendi materyalimi yapmakla ilgileniyorum bu aralar. Ne kadar atık ürettiğimizi gördüğümüz bu dönemlerde mantıklı bir yol bence.
Topografi - Paşabahçe OMNIA SU
Form&Seek 'ten de biraz bahseder misin?
Form&Seek tasarlayan, kuran, üreten ve insanları bir araya getiren bir tasarım stüdyosu. 2013 yılında kolektif olarak başlattığımız bu platform şimdiye kadar 20 ülkeden 90’dan fazla tasarımcıyla çalıştı ve 15 sergi tasarladı. Son 3 senedir sergilerin dışında tasarım stüdyosu olarak çalışıyoruz. Kolektif projelerin dışında, kendimiz ve markalar için ürün, enstalasyon ve geçici mimari alanlar tasarlıyoruz.
İlham tazelemek için neler yaparsın?
Tasarımı sürecinin bir parçası benim için sıkışıp sıkılmak. Ondan geçmeyince ilham gelmiyor. Dışarı çıkıp ortamımı değiştirmeyi tercih ediyorum genelde. Değişik mimarileri gezmek, alanımda olmayan ama insanların ürettiği parçaları deneyimlemek iyi geliyor. Bu arada ilham uçan kaçan bir şey değil bence. Kendini düzenli beslemek gerek bizim işte.